Μάλιστα κύριε διοικητά!

 Της Κοραλίας Τιμοθέου*

Σ’ ένα μακρινό χωριό ο νέο-αφιχθείς διοικητής του τάγματος ελέγχει τις υπηρεσίες της επόμενης βδομάδας. Σκοπιά στην πύλη, στο ύψωμα Α, στο παρατηρητήριο Β, στην πλατεία του χωριού... Πλατεία χωριού;

Φωνάζει στο γραφείο του τον αξιωματικό που τις ετοίμασε.

«Τι είναι αυτό;»

«Κύριε διοικητά! Σας αναφέρω πως ανέκαθεν βγάζαμε σκοπιά στην πλατεία του χωριού».

«Γιατί;»

«Δεν γνωρίζω κύριε διοικητά. Πάντως αυτές τις οδηγίες είχαμε από τον προκάτοχό σας».

Παραξενεμένος ο διοικητής τηλεφωνεί στον συνάδελφο, πρώην διοικητή του τάγματος.

«Κι εμένα μου φάνηκε παράξενο αλλά έτσι το βρήκα κι εγώ από τον προηγούμενο».

Ο διοικητής ακόμα πιο παραξενεμένος ζητά τα στοιχεία του προ-προηγούμενου διοικητή που βρίσκεται σε κάποια επιτελική θέση και του τηλεφωνεί.

«Ιδέα δεν έχω, πάντως έτσι βρήκα τον προγραμματισμό των σκοπιών και έτσι τον άφησα. Μπορείς αν θέλεις να επικοινωνήσεις με τον προκάτοχό μου. Είναι σε αποστρατεία βέβαια αλλά κάθε πρωί κατά τις εννέα μπορείς να τον βρεις στο καφενείο του χωριού του.»

Ο διοικητής, που τον καίει πλέον η περιέργεια, επισκέπτεται την επομένη το καφενείο και αναζητεί τον εν αποστρατεία συνάδελφο.

«Συγνώμη που σας ενοχλώ. Είμαι βλέπεται ο καινούριος διοικητής του τάγματος και θα ήθελα να μάθω γιατί εδώ και δέκα τουλάχιστον χρόνια βάζουμε καθημερινά σκοπούς στην πλατεία του χωριού».

Το βλέμμα του συνταξιούχου κύριου γίνεται νοσταλγικό:

«Ναι! Ενθυμούμαι την περίοδο που διετέλεσα διοικητής. Μα καλά! Ακόμα να στεγνώσει το παγκάκι που βάψαμε;»

Είναι απίστευτο το πόσο συχνά παγιώνονται πρακτικές και συνήθειες οι οποίες αρχικά είχαν λογική εξήγηση, στην πορεία όμως, με τις αλλαγές των δεδομένων, η λογική αυτή δεν υφίσταται πλέον. Θρησκευτικοί και κοινωνικοί κανόνες που είχαν αρχικά θεσμοθετηθεί με σκοπό την προστασία του λαού, καθιερώθηκαν ως «νόμοι απαράβατοι» χωρίς να είναι πλέον απαραίτητοι στη σημερινή πραγματικότητα.

Εβραίοι και Μουσουλμάνοι, για παράδειγμα, δεν καταναλώνουν χοιρινό γιατί θεωρείται «ακάθαρτο». Ο «κανόνας» αυτός θεσπίστηκε μερικές χιλιάδες χρόνια πριν και σύμφωνα με τον ανθρωπολόγο Marvin Harris, οι λόγοι που οδήγησαν σ΄ αυτόν ήταν υγειονομικοί, οικολογικοί και οικονομικοί. Τα γουρούνια ήταν ασύμφορο να εκτραφούν στη ξηρασία της Μέσης Ανατολής και η εκτροφή τους ενδεχομένως να διατάρασσε το οικοσύστημα. Επιπλέον, η κατανάλωση τους θεωρήθηκε αιτία μετάδοσης ασθενειών στον άνθρωπο.

Εμείς, οι Χριστιανοί, δεν πάμε πίσω με τους δικούς μας «κανόνες». Και ενώ η νηστεία θα μπορούσε να αποβεί ένα χρησιμότατο εργαλείο για την υγεία μας, αν την χρησιμοποιούσαμε σωστά, εν τούτοις επιμένουμε σε παμπάλαιες συνταγές – one size fits all - που διαμορφώθηκαν πριν από αιώνες για ένα σωρό λόγους που δεν υφίστανται πια. Σε αντίθεση, ο κάθε οργανισμός έχει τις ιδιαιτερότητές του, τις δικές του ανάγκες, ελλείψεις, δυσανεξίες, αλλεργίες κλπ. Οπότε ο προκαθορισμένος κατάλογος εδεσμάτων νηστίσιμων και μη, σίγουρα δεν ταιριάζει σε όλους – εξ ου και η θρησκευτική εξαίρεση «πασχόντων και οδοιπόρων». Αν λοιπόν αντί της μονοδιάστατης νηστείας, την προσαρμόζαμε στις ανάγκες του οργανισμού μας, απέχοντας για ένα διάστημα από όσα γνωρίζουμε ότι τον ενοχλούν και εν τούτοις καταναλώνουμε, θα ήταν ευχής έργο. Όταν σκέφτομαι τον εαυτό μου, για παράδειγμα, θα ήταν καταπληκτικό αν επείχα για ένα δίμηνο από σιτηρά και ζάχαρη, εξακολουθώντας να καταναλώνω όλα τα υπόλοιπα φυτικά και ζωικά προϊόντα.

Ποια η ουσία να  υποβάλλουμε τον εαυτό μας τυφλά σε «κανόνες απαράβατους»; Να φορτωνόμαστε ενοχές και ανασφάλειες από τυχόν αποκλίσεις; Να περνούμε τύψεις και αμφιβολίες στα παιδιά μας; Να διαιωνίζουμε πρακτικές εξαναγκασμού, φόβου και μόχθου, ενώ θα μπορούσαμε εύκολα να προσφέρουμε προαιρετικά και χρήσιμα εργαλεία στην κοινωνία, συνδέοντας την παράδοση με την εξέλιξη;

Το ενδιαφέρον είναι ότι οι «κανόνες» αυτοί εκτείνονται πολύ βαθιά στις κοινωνικές δομές. Τόσο ώστε η μαζική «κατάργησή» τους θα μετέτρεπε την ανθρώπινη κοινωνία σε ζούγκλα διότι έχουμε τόσο πολύ συνηθίσει στο να υπακούμε τυφλά τις προεπιλογές που γίνονται για μας ώστε απωλέσαμε την ωριμότητα και την ευαισθησία να ακολουθούμε αυτό που βαθιά μέσα μας ξέρουμε ότι είναι το φυσιολογικό αλλά το αγνοούμε. Η κεκτημένη μας ταχύτητα δεν μας αφήνει να δούμε πως μια επιλογή που ενδεχομένως να αντιτίθεται στους στενούς κοινωνικούς κανόνες θα ήταν ωφέλιμη τόσο για μας όσο και για το σύνολο.

Δεν εισηγούμαι να καταργήσουμε κάθε κανόνα, γιατί - ως κοινωνία - δεν είμαστε έτοιμοι ακόμα να ζήσουμε ελεύθεροι. Εισηγούμαι όμως να αμφισβητήσουμε κάποιες από τις συνήθειες που κληρονομήσαμε και που ενστικτωδώς, ήδη γνωρίζουμε ότι αντιτίθενται στο φυσιολογικό. Να επικεντρωθούμε περισσότερο στο να «δώσουμε», να «δημιουργήσουμε», να «πράξουμε» παρά στο να «(δια)τηρήσουμε».

*www.koraliatimotheou.com