ΑΡΘΡΑ
Δια πορτραίτου Όσκαρ Ουάιλντ
Της Κοραλίας Τιμοθέου*
Το να ζεις είναι το σπανιότερο πράγμα στον κόσμο. Οι περισσότεροι απλώς υπάρχουν.
Κατά τον εκκεντρικό συγγραφέα, άλλο είναι να υπάρχεις, να αναπνέεις και να λειτουργείς μηχανικά και άλλο να σκέφτεσαι, να αισθάνεσαι, να ζεις με τις πέντε σου αισθήσεις και να επιλέγεις συνειδητά. Κι αυτό το πετυχαίνουν πολύ λίγοι, απλούστατα γιατί οι περισσότεροι μπαίνουν στο λούκι της ρουτίνας. Στον αυτόματο πιλότο.
Να είσαι ο εαυτός σου. Όλοι οι άλλοι είναι ήδη πιασμένοι.
Γιατί άραγε να προσπαθούμε μια ζωή να είμαστε κάποιος άλλος; Κάποιος που δεν είμαστε πραγματικά; Αφού κάποιος άλλος είναι ήδη ο κάποιος άλλος, τι έχουμε να χάσουμε με το να είμαστε ο εαυτός μας;
Με συγχωρείτε, δε σας γνώρισα: έχω αλλάξει πολύ.
Πραγματικά, στη ζωή αλλάζουμε και αυτό είναι καλό. Αλλαγή σημαίνει εξέλιξη, απόκτηση εμπειρίας, αναβάθμιση. Και όταν αλλάζουμε είναι φυσικό να βλέπουμε τους ανθρώπους με άλλο μάτι. Πολλές φορές δεν είναι τόσο οι αλλαγές στους άλλους που μας κάνουν να τους βλέπουμε διαφορετικά αλλά οι δική μας εξέλιξη και εμπειρία.
Ορισμένοι φέρνουν την ευτυχία όπου πάνε, άλλοι όποτε φεύγουν.
Η ερώτηση είναι απλή: Σε ποια κατηγορία θέλουμε να ανήκουμε;
Ο καλύτερος τρόπος για να απαλλαγείς από τον πειρασμό είναι να ενδώσεις.
Ο Oscar Wilde συχνά αναλάμβανε το ρόλο του «συνηγόρου του διαβόλου» και γινόταν κυνικός και δεικτικός. Στόχος του ήταν πάντα να χλευάσει την ψευτο-ηθική της βιτρίνας, του «φαίνεσθαι» και να περάσει το μήνυμα ότι καλύτερα γνήσιος και περιθωριοποιημένος παρά κάλπικος και δημοφιλής. Ένα από τα θέματα που τον απασχόλησαν ήταν και αυτό των ανεκπλήρωτων επιθυμιών, των «απωθημένων». Των όσων επιθυμεί πολλές φορές η ψυχή αλλά η λογική φοβάται να υλοποιήσει. Κατά τον Oscar Wilde ο άνθρωπος δεν μπορεί να ξεφύγει, ούτε να κρυφτεί από τις βαθύτερες επιθυμίες της ψυχής του. Μπορεί βέβαια να τις αρνηθεί αλλά αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τη δυστυχία. Κάτι που μας φέρνει στην επόμενη επαναστατική φράση του συγγραφέα:
Τίποτα δεν μπορεί να γιατρέψει την ψυχή εκτός από τις αισθήσεις.
Ο Oscar Wilde κατηγορήθηκε και κατακρίθηκε ως «ηδονιστής». Αν μπούμε όμως στον κόπο να παρακολουθήσουμε την πορεία της ζωής και του έργου του θα καταλήξουμε σε διαφορετικά συμπεράσματα. Αντλώντας από τα έργα του που προορίζονται για παιδιά και νέους αλλά και από τον τρόπο με τον οποίο μεγάλωσε τα δικά του παιδιά, βλέπουμε ότι ο συγγραφέας πιστεύει πραγματικά στην αγνότητα της ψυχής και στην ειλικρινή - και όχι τυπική - καλοσύνη. Για εκείνο λοιπόν τον άνθρωπο τον ψυχικά πράο, είναι ασφαλές και θεμιτό να αφεθεί στην απόλαυση των αισθήσεων διότι δεν είναι σε θέση να βλάψει κανέναν. Ο άνθρωπος που εφορμά από το λιμάνι της αγάπης μόνο ομορφιά μπορεί να προσθέσει στη ζωή του και των συνανθρώπων του και αυτό το πετυχαίνει μέσα από τις πέντε ανθρώπινες αισθήσεις που αποτελούν την άγκυρα της ψυχής με τη Γη. Για τον πράο άνθρωπο, το να ενδώσει σε κάποιον πειρασμό είναι ίσως ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να απαλλαγεί από αυτόν.
Τα συνηθισμένα πλούτη μπορούν να κλαπούν, τα πραγματικά πλούτη δεν μπορούν. Μέσα στην ψυχή σου υπάρχουν απείρως πιο πολύτιμα πράγματα που δεν μπορούν να σου τα πάρουν.
Το εξεζητημένο και εκκεντρικό του γούστο στο ντύσιμο και τη διακόσμηση έδιναν συνήθως την εικόνα του ανθρώπου που αρέσκεται στα υλικά αγαθά. Έλεγε εξάλλου: «Εμένα δώστε μου τα περιττά, γιατί τα αναγκαία όλοι μπορούν να τα έχουν». Ο Oscar Wilde είναι ατράνταχτη απόδειξη ότι η ομορφιά της ψυχής και η αγάπη για το υλικά όμορφο μπορούν να συνυπάρξουν. Ποιος είπε ότι οι όμορφες ψυχές δεν έχουν το δικαίωμα ή την επιθυμία να απολαμβάνουν τα ωραία της ζωής; Φτάνει να μην προσκολλούνται τόσο σε αυτά ώστε να γίνονται αυτοσκοπός - γιατί τότε παύουν να είναι όμορφα. Για τον Ιρλανδό λογοτέχνη, σημαντικότερες από τα όμορφα υλικά αγαθά είναι οι όμορφες στιγμές, οι μοναδικές εμπειρίες και το φευγαλέο συναίσθημα: «Μερικά πράγματα είναι πιο πολύτιμα επειδή δεν κρατούν πολύ».
Προσδιορίζω σημαίνει περιορίζω.
Την ίδια περίπου εποχή, ο Φρίντριχ Νίτσε έλεγε ότι «πεποίθηση ίσον φυλακή». Στον κόσμο των πιθανοτήτων, των δυνατοτήτων, των πολλών όψεων και των πολλαπλών ερμηνειών, ο άνθρωπος ο οποίος είναι προσκολλημένος σε πεποιθήσεις, στερεότυπα και ετικέτες, είναι καταδικασμένος σε μια μόνιμη φυλακή από το κελί της οποίας ο ουρανός είναι ένα τόσο δα κομματάκι και η απεραντοσύνη του αγνοείται.